Laboratorium badań nad szczęściem. Życie po komfortocenie to cykl badawczo-artystyczny koncentrujący się na prognozowaniu scenariuszy, które w różnych dziedzinach zastąpią dotychczas przyjęte zwyczaje i nawyki.

Punktem wyjścia jest konieczność odejścia od komfortu opartego na eksploatacji paliw kopalnych i na wysokoemisyjnych technologiach.
Jak prognozują badania naukowe, wkrótce wyczerpią się możliwości komfortowego funkcjonowania społeczeństw bez oglądania się na koszty środowiskowe (w szczególności w odniesieniu do mieszkańców tzw. „globalnej Północy”). Musimy przygotować się na zmiany w naszej rzeczywistości – na życie „po odejściu komfortu”. Zmuszają nas do tego rozliczne kryzysy, wobec których musimy przyjąć postawę aktywnego poszukiwania rozwiązań.
W ramach cyklu zastanawiamy się nad zagadnieniami związanymi z miejską ekologią, gospodarką przyszłości, poszukiwaniami nowych źródeł optymizmu, a także poszukamy spekulatywnych sposobów radzenia sobie z kryzysami oraz sytuacją niedoboru. Głównym zadaniem projektu jest sieciowanie środowisk nauki, sztuki, designu, technologii, ekologii i przedsiębiorczości tak, by stworzyć zaczyn dla sieci tzw. koproducentów wiedzy, którzy powinni wskazywać najważniejsze wyzwania niedalekiej przyszłości.

Laboratorium badań nad szczęściem. Życie po komfortocenie, badania terenowe, 2023, fot. Izabella Jagiełło i Bogna Świątkowska

„Żyjemy w komfortocenie” pisze w słynnym tekście Po komforcie architekt Daniel A. Barber (D.A. Barber, Po komforcie, tłum. N. Raczkowska, „Autoportret” 76, 1-2022, s. 2-7). Autor definiuje komfort jako napędzane paliwami kopalnymi marzenie tworzenia świata o zmarginalizowanych realiach środowiskowych. Wszyscy jesteśmy w nie uwikłani – klimatyzacja, ogrzewanie, szybkość działania i konsumowania – pozornie niewinne aktywności tworzą luksus dostępu do świata, w którym konsekwencje wysokiego uprzemysłowienia są ukryte i wypierane. Taki świat jest osadzonym w przeszłości źródłem niepokoju i niepewności. Zjawisko „komfortocenu” bardzo precyzyjnie określa jak jednostronnie wciąż rozumiany jest dobrostan. Powinniśmy jak najszybciej szukać dróg, które nas od komfortocenu uniezależnią. Jak wskazuje Barber, zadanie to należy do doświadczonej wspólnoty projektantów, badaczy, naukowców, artystów i architektów. Jak pisze, „ostatnie sto lat zdefiniowała produkcja komfortu: uwolnione przez nią emisje wpłyną na naszą planetę na kolejne stulecia. (…) Każdy zawód, każda gałąź kultury stoją przed koniecznością radykalnej przemiany.” Świat potrzebuje nowych rozwiązań dla ludzkości. Potrzebuje ich teraz. W sytuacji kryzysowej to właśnie uruchomienie kreatywności staje się jedną z kluczowych umiejętności. Wykorzystanie zasobów wyobraźni, jakimi dysponują środowiska kreatywne, stworzy potencjał rozwiązywania „poważnych” problemów z różnych dziedzin, a na pewno stanie się inspiracją do zmiany sposobu myślenia, wyjścia z kolein przyzwyczajeń. Wyobraźnia jest zasobem, bez którego miasta ani społeczności nie mogą się rozwijać. Sztuka współczesna, rozumiana jako obszar poszukiwania innowacji staje się więc narzędziem we wspólnym działaniu na rzecz mądrzejszej przyszłości. Stwarza podwaliny dla nowego języka – umożliwia zaangażowanie, wyczula na potrzebę wspólnotowości. A także, uruchamiając wyobraźnię i krytyczne myślenie, pozwala na sprawniejsze formułowanie nowatorskich modeli działania.

Projekt Goethe-Institut, Fundacji Bęc Zmiana, Zentrum für Kunst und Urbanisik (Berlin), realizowany jest przy wsparciu m.st. Warszawy, Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie

Koproducenci wiedzy: Akademia Sztuk Pięknych Katowice, BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej, Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku, Stowarzyszenie Media Dizajn (Szczeciński Inkubator Kultury), Galeria Arsenał w Białymstoku