Powiązania rozwiązań architektonicznych z typografią, czyli znakami, które wpisane są w przestrzeń miasta to temat, który Fundacja Bęc Zmiana bada w tym roku w ramach prowadzonego dzięki dotacji od Miasto Stołeczne Warszawa, Archiwum Kultury XXI wieku. W ostatnich latach coraz częściej powstają kroje pism inspirowane miastem i jego architekturą, a finansowane z budżetu obywatelskiego. Tak powstały w Warszawie kroje z sukcesem zgłoszone do Budżetu Obywatelskiego: Orzeł zaprojektowany przez Kubę Rudzińskiego inspirowany nieczynnym torem kolarskim na Pradze Południe oraz Bar Sady z miłości do słynnego baru mlecznego na Żoliborzu – pomysłodawcą był Przemek Kamiński, a krój zaprojektowali Małgorzata Bartosik i Mateusz Machalski. Powstawianie tych krojów na bieżąco opisujemy w rubryce Typografia XXI wieku w naszym czasopiśmie „NN6T/Notes na 6 tygodni”.
W Archiwum kultury Warszawy XXI wieku, które działa w ramach „NN6T”, udostępniamy materiały archiwalne dotyczące projektów kulturalnych zrealizowanych w Warszawie w XXI wieku. W roku 2024 są to projekty graficzne i typograficzne nawiązujących do architektury i historii miasta. Koncentrujemy się na roli liternictwa sprzęgniętego z architekturą na różne sposoby: jako szyldy, druki ulotne, neony, nowe kroje pism inspirowane architekturą miasta. Naszymi ekspertami są czynni projektanci i typografowie – prof. Artur Frankowski i dr Mateusz Machalski, autorzy wielu krojów pism inspirowanych teraźniejszością i przeszłością Warszawy.
Strona Archiwum zawiera zgromadzony materiał archiwalny, a także wywiady i rozmowy z twórcami i twórczyniami zaangażowanymi w opisywane projekty. Znajdują się na niej także wybrane materiały prasowe dokumentujące ewolucję języka opisującego działania kulturalne i artystyczne w przestrzeni publicznej, które odegrały znaczącą rolę w tworzeniu się narracji tożsamościowej w XXI wieku w Warszawie.
Prace archiwistyczno-badawcze, gromadzenie materiału i wywiady: Agnieszka Kowalska
Eksperci: prof. Artur Frankowski, dr Mateusz Machalski
Projekt prezentacji onlajn: Michał Szota
Uzupełnianie treści na stronie www: Konstanty Krzemień
Organizator: Fundacja Bęc Zmiana
Matronat medialny: NN6T / Notes na 6 tygodni
Projekt współfinansowany przez m.st. Warszawa w ramach zadania Dziedzictwo
kulturowe Warszawy
Szyld Okienko, Śródmieście Południowe, 2024, fot. Artur Frankowski
Neon Megasama, który posłużył jako inspiracja dla kroju URSYNÓW Jacka Walesiaka
Biogramy ekspertów
Prof. Artur Frankowski – projektant graficzny i artysta wizualny. Autor szeregu krojów pism, publikacji książkowych, identyfikacji wizualnych i oprawy graficznej wystaw. Od 12 lat prowadzi Pracownię Projektowania Komunikacji Wizualnej i Typografii na Wydziale Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 2021 otrzymał tytuł profesora w dyscyplinie Sztuki Piękne. W 2013 roku obronił pracę habilitacyjną poświęconą związkom liternictwa i typografii w przestrzeni miejskiej z warsztatem współczesnego projektanta. W 2015 roku ukończył studia podyplomowe Expert class Type design (EcTd) w Plantin Institute for Typography w Antwerpii. W 2004 obronił na Politechnice Warszawskiej pracę doktorską poświęconą czytelności krojów pism na mapach.
Współzałożyciel studia projektowego Fontarte, szczególnie zainteresowanego działaniami łączącymi sztukę i projektowanie, działającego lokalnie i międzynarodowo od 2004 roku. Jest autorem książek: Typespotting. Warszawa (Bęc Zmiana, 2010) – publikacji poświęconej związkom liternictwa i typografii w przestrzeni miejskiej z warsztatem współczesnego projektanta oraz Design jako program. Programowanie i projektowanie graficzne (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2020). Współautor monografii o Henryku Berlewim, pionierze typografii funkcjonalnej (Czysty Warsztat, 2009) oraz kilku esejów w zbiorze VeryGraphic. Polish Designers of the 20th Century (2015) i Piękni XX-wieczni. Polscy projektanci graficy (2017). Kurator, wspólnie z Magdaleną Frankowską, cyklu wystaw projektowania graficznego: Eye on Poland w Szanghaju, Nanjing i Bejing (2010) oraz w Tokio, Seulu, New Delhi, Mumbai, Setouchi i Daegu (2015-16) oraz w São Paulo (2017); Enfant terrible. La nouvelle affiche polonaise w BOZAR w Brukseli (2013) i CARTEL PL w La Paz i Santa Cruz w Boliwii (2013-14).
www.fontarte.com
Dr hab. Mateusz Machalski – absolwent Wydziału Grafiki ASP w Warszawie (2009–2014). Studia ukończone z wyróżnieniem Rektorskim. Pracuje na Wydziale Grafiki w Pracowni Multimedialnej Kreacji Artystycznej. Wybrany jako Projektant Roku 2019 w Polish Graphic Awards. Laureat stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców. Pięciokrotny Stypendysta Ministra Kultury. Laureat stypendium “Młoda Polska” Narodowego Centrum Kultury. Przez 3 lata członek zarządu Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej. Członek rady programowej Międzynarodowego Biennale Plakatu. Członek ATypI (Association Typographique Internationale). Laureat nagrody The best of Design 2018 – Klubu Twórców Reklamy. Wyróżniony jako Ascender 2018 przez Type Directors Club New York. Otrzymał Nagrodę „Animator 2020” w konkursie DESIGN ALIVE. Odznaczony przez prezydenta RP Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Kurator 28. Międzynarodowego Biennale Plakatu. Dyrektor artystyczny magazynu „newonce.paper” i „Warsawholic”. Autor ponad 60 rodzin pism pisma, licznych krojów korporacyjnych, multiskryptowych i ponad 150 identyfikacji wizualnych firm, instytucji oraz wydarzeń. Kierownik zespołu przy digitalizacji “BRYGADY 1918”, której premiera odbyła się w Pałacu Prezydenckim z udziałem Prezydenta. Autor międzypokoleniowego projektu Bona Nova realizowanego wspólnie z Andrzejem Heidrichem – twórcą polskich banknotów. Współzałożyciel grupy produkcyjno-kreatywnej BORUTTA, fundacji RESPECT WWA. Autor licznych tekstów i artykułów dotyczących projektowania graficznego, kultury wizualnej oraz typografii. Współautor TYPOTEKA.PL – pierwszego polskiego indeksu typografii oraz licznych wystaw i wydarzeń kulturalnych. Równolegle do pracy projektowej zajmuje się prowadzeniem projektów badawczych, warsztatów oraz wykładów w Polsce i za granicą.
www.machalski.wtf